Były więzień i radca prawny Muzeum Auschwitz

Po drugiej wojnie światowej Muzeum na terenie byłego niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau tworzyli  Polacy, którzy podczas okupacji niemieckiej byli  więzieni w  tym obozie.  Od założenia Muzeum 14 czerwca 1947 roku minęło już siedemdziesiąt pięć lat. Oficjalnie jednak dopiero 2 lipca 1947 roku Sejm przyjął ustawę powołującą Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu do istnienia.

Wincenty Hein (nr 127632) był jednym z byłych więźniów KL Auschwitz, uczestniczących bardzo aktywnie w zbieraniu dokumentacji na temat zbrodni hitlerowskich i urządzaniu wystawy stałej w poobozowych obiektach. Jego bogate zbiory historyczne znajdują się w krakowskim IPN-ie i archiwum Muzeum Auschwitz-Birkenau. Dokumenty i pamiątki o charakterze osobistym przekazał do Muzeum im. prof. Stanisława Fischera w Bochni.

Urodził się 3 czerwca 1909 r. w Miechocinie, pow. tarnobrzeski, ukończył gimnazjum w Bochni, a następnie studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskując po złożeniu egzaminu uprawnienia sędziego i adwokata w 1938 r. Pracę podjął w Oddziale Prokuratorii Generalnej w Katowicach, gdzie zaskoczył go wybuch drugiej wojny światowej.

Podczas okupacji niemieckiej mieszkał w Bochni, gdzie nawiązał konspiracyjny kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej (ZWZ). W połowie 1940 r. organizował przerzut do Zakliczyna zbiegłego z więzienia na ul. Montelupich w Krakowie oficera ZWZ Aleksandra Bugajskiego „Halnego”, który uciekł razem ze słynnym narciarzem Stanisławem Marusarzem w przeddzień czekającej ich egzekucji w forcie w Krzesławicach.

Wincenty Hein został aresztowany przez gestapo w Bochni 11 lutego 1942 r. Przebył śledztwo i długi pobyt w więzieniu na ul. Montelupich. Po wojnie zbierał dokumenty i badał dzieje tego krakowskiego więzienia, co zostało uwieńczone cenną monografią pt. Montelupich, wydaną w 1985 r.

Z więzienia Montelupich skierowano go 3 lipca 1943 r. w transporcie zbiorowym do KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer 127632. Po krótkim pobycie w tym obozie został przeniesiony do KL Buchenwald, gdzie przybył 23 października 1943 r. Stąd szybko, bo już 6 listopada tegoż roku trafił do Mittelbau-Dora, a stąd 24 stycznia 1945 r. do jego filii na przedmieściach Nordhausen, gdzie został wyzwolony, biorąc udział w zabezpieczaniu dokumentów obozowych, które później zostały przekazane do centrum dokumentacji Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Bad Arolsen.

Po przybyciu do Polski zamieszkał w Krakowie i od 1947 r. pracował jako adwokat, przez pewien czas prowadząc nawet własną kancelarię. Położył duże zasługi w dalszym zbieraniu dokumentacji na temat zbrodni niemieckich w więzieniach i obozach koncentracyjnych.

Od 1950 r. aż do chwili przejścia na emeryturę 30 lipca 1977 r. pracował w różnych przedsiębiorstwach jako radca prawny, w tym również również jako radca prawny w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, gdzie przepracował ponad ćwierć wieku (1947-1975). Miałem możność poznać go osobiście i byłem pod wrażeniem Jego niezwykłej osobowości i ogromnej wiedzy.

Do końca życia utrzymywał związki z rodzinną Bochnią i był członkiem Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej. Wincenty Hein zmarł 15 października 1993 r. w Krakowie, pochowany został na cmentarzu komunalnym w Bochni przy ulicy Orackiej w dniu 21 października 1993 r.

Czytaj więcej: Przeglad_Archiwalny_Instytutu_Pamieci_Narodowej-r2010-t3-s117-146 (7)

Adam Cyra

Oświęcim, 5 lipca 2022 r.