Groby jeńców z obozu w Ostaszkowie

W dniu 29 kwietnia 2022 roku w Oświęcimiu odbyła się uroczystość, upamiętniająca kolejną rocznicę zbrodni popełnionej na polskich jeńcach wojennych w Związku Sowieckim w 1940 roku.

Uroczystość rozpoczęła się w przedsionku kościoła parafialnego Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Oświęcimiu, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca ofiary tej zbrodni, pochodzące z ziemi oświęcimskiej. Wartę honorową pełnili oświęcimscy policjanci.

Osiemdziesiąt dwa lata temu, wiosną 1940 roku w Miednoje grzebano zamordowanych Polaków przez sowiecką policję polityczną NKWD. Miejscowość ta położona jest w odległości 32 km od Tweru, w rejonie kalinińskim, około 200 km na północny zachód od Moskwy.

Ofiary tej zbrodni zostały wzięte do niewoli po agresji Związku Sowieckiego na Polskę w dniu 17 września 1939 roku i przetrzymywano je pierwotnie w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Byli to oficerowie Wojska Polskiego, funkcjonariusze polskich służb mundurowych – policjanci, pogranicznicy, funkcjonariusze służby więziennej i straży pożarnej, jak również polscy pracownicy sądownictwa i urzędnicy państwowi, łącznie około 6300 osób.

 Od 5 kwietnia do 14 maja 1940 roku jeńcy ci byli systematycznie mordowani strzałem w tył głowy w pomieszczeniach piwnicznych więzienia NKWD w Kalininie (obecnie Twer). Egzekucjami kierował, osobiście w nich uczestnicząc, główny kat NKWD, Wasilij Błochin. Zwłoki były następnie wywożone ciężarówkami i wrzucane do masowych dołów w Miednoje.

Miejsce ukrycia zwłok zostało ustalone wiosną 1990 roku, ponieważ wtedy  to we wsi Miednoje odnaleziono groby jeńców obozu w Ostaszkowie, co zostało potwierdzone przez  rzecznika Ministerstwa Spraw Zagranicznych Związku Sowieckiego.

W latach 1999–2000 z inicjatywy Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Miednoje utworzono  Polski Cmentarz Wojenny. Ma on łączną powierzchnię 1,7 ha i znajduje się na nim 25 zbiorowych mogił, w których pogrzebano  ponad 6300 tysięcy wspomnianych jeńców polskich z obozu w Ostaszkowie.

Cmentarz znajdujący się w Miednoje jest dostępny dla odwiedzających. Każdy z zamordowanych posiada tabliczkę z imieniem, datą urodzenia, miastem pochodzenia, miejscem pracy lub służby w czasie aresztowania oraz rokiem śmierci – 1940. Wśród wymienionych są także policjanci, którzy pełnili służbę na Posterunku Policji Państwowej w Oświęcimiu: Franciszek Kwietniewski, Michał Pachołek, Michał Ptaszkowski, Julian Roman, Józef Szarek i Antoni Zachwieja.

Ofiary tej zbrodni są także upamiętnione przez ich rodziny na różnych cmentarzach w Polsce. Takie upamiętnienia pojawiły się jeszcze w czasach PRL-u, ale informacje te były bardzo lakoniczne, ponieważ o tej zbrodni nie wolno było ani mówić ani pisać.

Przykładem tego jest policjant Michał Ptaszkowski, który jest upamiętniony w Miednoje, a także przez swoją rodzinę na cmentarzu w Oświęcimiu. Na pomniku na grobie jego  żony  znajduje  się   napis:  „Michał  Ptaszkowski  1900 – 1940  zmarł   w Ostaszkowie”.

Adam Cyra

Oświęcim, 5 maja 2022 r.