Budynek, w którym mieszkał na terenie koszar w Oświęcimiu ostatni przedwojenny komendant garnizonu Wojska Polskiego w grodzie nad Sołą, ppłk Władysław Kiełbasa, Niemcy zamienili na blok nr 11, zwany Blokiem Śmierci.
W koszarach w Oświęcimiu stacjonowali żołnierze, które wchodzili w skład jednostek przedwojennego Wojska Polskiego, jak II Batalion 73. Pułku Piechoty z Katowic, w czasie pokoju liczący 650 żołnierzy ze składu 23. Dywizji Piechoty.
W przededniu wybuchu II wojny światowej stacjonowali tutaj również żołnierze 5. Dywizjonu Artylerii Konnej, który w maju 1939 r. zastąpił III Dywizjon 21. Pułku Artylerii Lekkiej, a także dowództwo ośrodka zapasowego 23. Dywizji Piechoty i kadra batalionów zapasowych 73. i 75. Pułku Piechoty.
W czasie kampanii wrześniowej żołnierze tych oddziałów wsławili się bohaterstwem i za udział w walkach obronnych 1939 r. cały 73. Pułk Piechoty, w którego skład wchodził II Batalion z Oświęcimia, został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari.
W dniu 2 września 1939 r. żołnierze oświęcimskiego batalionu pod dowództwem podpułkownika Władysława Kiełbasy, który pochodził z Ptaszkowej koło Nowego Sącza, stoczyli zwycięski bój z Niemcami pod Wyrami. Niestety, podczas tej walki sam dowódca został śmiertelnie raniony odłamkiem w głowę i wkrótce zmarł, przewieziony do szpitala w Mikołowie.
W kampanii wrześniowej 1939 r. jednostki garnizonu z Oświęcimia walczyły w składzie Armii „Kraków”. Jej zadaniem była obrona południowo-zachodnich rubieży II Rzeczypospolitej.
W dniu 1 września 1939 roku II batalion 73. Pułku Piechoty znajdował się w rejonie Katowic-Ligoty, działając w kierunku Mikołowa.
Szlak bojowy tego batalionu wiódł następnie spod Mikołowa poprzez Sosnowiec, Alwernię, Kraków, Pacanów, Baranów, Biłgoraj i okolice Tomaszowa Lubelskiego, gdzie dopiero po wyczerpaniu amunicji i wobec okrążenia przez oddziały niemieckie – w dniu 20 września nastąpiła kapitulacja całego 73. Pułku Piechoty.
Z kolei 5. Dywizjon Artylerii Konnej prowadził działania wojenne, mające na celu zapewnienia artyleryjskiego wsparcia Krakowskiej Brygadzie Kawalerii. Walczył razem z nią, wycofując się z rejonu Koszęcin – Woźniki przez Pradła, Rokitno, Baranów, Tarnogród, Szczekociny, Solec, Annopol, Krasnystaw, Czarniowiec i Jacinę. Skapitulował 23 września 1939 roku.
Nim w budynkach pokoszarowych w Oświęcimiu został założony 14 czerwca 1940 r. KL Auschwitz, Niemcy przez pewien czas przetrzymywali w nich polskich jeńców wojennych.
Jedna z ulic w Oświęcimiu kilkanaście lat temu została nazwana ulicą Pułkownika Władysława Kiełbasy (zobacz biogram).
Adam Cyra
Oświęcim, 2 września 2020 r.