Wprawnym Okiem Historyka Profesor dr hab. Marian Zgórniak, więzień KL Auschwitz, po wojnie uczony i wychowawca całych pokoleń studenckich, był mistrzem dla około dwustu magistrantów, z grona których czternastu uzyskało stopień naukowy doktora, a czterech tytuł profesora.
Należę również do uczniów niezapomnianego Profesora, pod którego kierunkiem napisałem pracę magisterską na temat: „Doktryna wojenna armii II Rzeczypospolitej w latach 1918-1939)” – możliwość zakupu na „Allegro” (kliknij).
Moja próba analizy tego ciekawego, lecz niełatwego tematu, udostępniona obecnie Czytelnikom, stanowiła i stanowi nadal pewien krok w lepszym poznaniu polskich przygotowań do wojny. Z drugiej strony ten ważny problem w całokształcie historii okresu międzywojennego w Polsce nie znalazł dotąd szczegółowego opracowania.
Książkę tę kończę krótką informacją biograficzną o Profesorze, którego wkład w niniejszą pracę magisterską, napisaną prawie pół wieku temu, był istotny i znaczący.
Nie można także zapomnieć o jakże trudnym,wypełnionym cierpieniem okresie w życiu Mariana Zgórniaka i jego ojczyma. Ten czas spędzony w nazistowskich niemieckich obozach koncentracyjnych – przede wszystkim w KL Auschwitz, a także KL Gross-Rosen i KL Buchenwald opisuje On sam, własnymi słowami. Jest to spisana relacja byłego więźnia z roku 1966.
Całokształt prac prowadzonych w latach 1921-1939 nad ustaleniem założeń doktryny wojennej niewątpliwie znalazł praktyczny sprawdzian w tragicznych wydarzeniach kampanii wrześniowej 1939 roku. Nasuwa się tutaj pytanie, w jakim stopniu powyższe przygotowania zdecydowały o jej przebiegu? Ocena ta powoduje nową trudność.
Dramat 1939 roku zbyt głęboko zapadł w umysły całego narodu polskiego i stąd także sprawa polskiej doktryny wojennej należała do zagadnień najbardziej spornych, wywołujących najwięcej krytycznych uwag oraz zarzutów.
Niemniej wydaje się, że próba analizy tego tematu może stanowić pewien krok w lepszym poznaniu polskich przygotowań do wojny. Z drugiej strony ten ważny problem w całokształcie historii okresu międzywojennego w Polsce nie znalazł do dzisiaj, jak było wspomniane, należytego i pełnego opracowania. Zobacz: Myśl wojskowa i doktryna wojenna z lat 1919-1939
Dotychczasowe próby omówienia zagadnień związanych z kształtowaniem się doktryny wojennej II Rzeczypospolitej dotyczyły przede wszystkim niektórych jej aspektów oraz koncepcji użycia poszczególnych rodzajów sił zbrojnych, publikacje zachodnie natomiast rzadko uwzględniały materiały archiwalne i w większości były jedynie wyrazem osobistych przekonań autorów na powyższy temat.
Ponad osiemdziesiąt lat temu, 4 marca 1939 roku, rozpoczęto prace nad planem działań na wypadek wojny z Niemcami, był to plan operacyjny „Zachód”. Wcześniej spodziewano się bowiem uderzenia sowieckiego ze wschodu, które nastąpiło dopiero 17 września 1939 roku.
Plan „Zachód” tworzyli, intensywnie nad nim pracując – generałowie: Tadeusz Kutrzeba, Juliusz Rómmel oraz Władysław Bortnowski i Leon Berbecki. Zadanie było bardzo trudne, gdyż sytuacja na granicach Polski uległa dodatkowo niekorzystnej zmianie.
W dniu 15 marca 1939 roku Niemcy wkroczyli do Czechosłowacji, na północy zaś 23 marca niemiecka flota na Bałtyku zajęła Kłajpedę – pętla wokół Polski wyraźnie się zaciskała. Z tego powodu plan obrony ulegał zmianie. Początkowo sądzono, że niemieckie uderzenie nadejdzie w kierunku Warszawy z Prus Wschodnich. Po zajęciu przez Niemcy Sudetów w październiku 1938 roku, za bardziej prawdopodobne uznano uderzenie ze Śląska.
Książka mojego autorstwa, zatytułowana „Doktryna wojenna II Rzeczypospolitej w latach 1918-1939”, została wydana z okazji 81. rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej.
Adam Cyra Oświęcim, 30 sierpnia 202o r.