Wprawnym Okiem Historyka W dniu 2 listopada 2014 r., w Zaduszki, na cmentarzu żołnierzy Armii Czerwonej w Olkuszu wykonałem kilka zdjęć. Świadczą one o stosunku zwykłych ludzi, mieszkańców tego miasta, do poległych żołnierzy sowieckich podczas walk z żołnierzami niemieckimi w styczniu 1945 r.
Na tym cmentarzu z daleka widoczna jest półkolista kolumnada z napisem „BOHATEROM ARMII RADZIECKIEJ POLEGŁYM O WYZWOLENIE ZIEMI OLKUSKIEJ”. Zbiorowe mogiły ziemne z betonowymi obramowaniami są ułożone w rzędach. Na każdej z tych mogił znajduje się betonowy blok z numerem grobu i czerwoną gwiazdą.
Nekropolia ta otoczona jest kamiennym murem. Spoczywa tu 1113 żołnierzy Armii Czerwonej, którzy polegli podczas wyzwalania Olkusza i Ziemi Olkuskiej. Zidentyfikowano sposród nich 206, których naziska są wymienione na kilku tablicach obok bramy wejściowej na miejsce ich wiecznego spoczynku.
Pamiętam z dzieciństwa opowieści mojego dziadka, o tym, jak ci żołnierze przynieśli wolność olkuszanom spod okupacji hitlerowskiej, a jeden z nich w sposób obrazowy wytłumaczył mu, czym jest komunizm. Otworzył mianowicie szafę w mieszkaniu dziadka i powiedział:
Teraz masz pełną szafę, jak zostanie wprowadzony u was komunizm, będziesz ją miał pustą.
Z kolei babcia wspominała, że niektórzy z nich modlili się z książeczek do nabożeństw.
Sądzę, że dla współczesnych Polaków jest ważne, niezależnie od całej obecnej złożoności sytuacji, konfliktów i minionej historii, zawierających wiele tragicznych okresów w stosunkach pomiędzy Polską a Rosją, aby szukać drogi do wzajemnego zrozumienia i pokojowej współpracy.
Upowszechniana przez wielu polityków polskich rusofobia i nadmierne popieranie obecnych przemian na Ukrainie, gdzie szerzy się gloryfikacja Stepana Bandery i zbrodniczej organizacji UPA, odpowiedzialnej za wymordowanie w latach drugiej wojny światowej co najmniej 130 tysięcy Polaków na Wołyniu i Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczypospolitej, nie służy zbliżeniu polsko-rosyjskiemu. Nie służą tej współpracy również histeryczne publikacje medialne obydwóch państw oraz wzajemne oskarżenia polityków.
Chciałbym tym fotoreportażem przyczynić się do tego, aby pokazać zachowanie się współczesnych zwykłych ludzi w Olkuszu i ich stosunek do takich samych zwyczajnych ludzi, jakimi byli polegli sowieccy żołnierze.
To prawda, że komunizm w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, począwszy od 1945 r. aż do 1989 r., pozostawił zbrodniczy ślad w pamięci historycznej narodu polskiego. Uważam jednak, podobnie jak wielu Polaków i Rosjan, że ludzie myślący rozsądnie o przyszłości, są w stanie odróżnić dobro od zła.
Zobacz: Bitwa w Przegini koło Olkusza w styczniu 1945 r.
Adam Cyra
Oświęcim, dnia 7 listopada 2014 r.