Rozstrzelani w Auschwitz w latach 1941-1943

Księga jest wyrazem pamięci i hołdem wobec ofiar egzekucji na dziedzińcu bloku nr 11 pod Ścianą Straceń, tym razem głównie wobec więźniów politycznych Polaków.

Publikacja ta została wydana w 80. rocznicę rozpoczęcia rozstrzeliwań pod Ścianą Straceń, co wydarzyło się 11 listopada w 1941 r. na podwórzu bloku nr 11 w KL Auschwitz, w rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r.

Wówczas to w obozie odbyła się pierwsza egzekucja dokonana przez strzał w tył głowy z broni małokalibrowej. Skazańcy rozebrani do naga, ze skrępowanymi z tyłu rękami, byli rozstrzeliwani pojedynczo. Przed egzekucją wypisano każdemu z nich numer obozowy na piersiach. Jej przebieg obserwował komendant obozu Rudolf Höss oraz kierownik obozu i lekarz obozowy. Rozstrzeliwał podoficer raportowy Gerhard Palitzsch, każdorazowo ładując do karabinka nowy nabój. W tym dniu rozstrzelał on co najmniej 76 więźniów, prawie samych Polaków.

Wydanie tej publikacji jest spełnieniem testamentu byłego więźnia KL Auschwitz – Zygmunta Gaudasińskiego (nr 9907), który mówił ponad dwadzieścia lat temu o opracowaniu „Złotej Księgi” z nazwiskami rozstrzelanych na dziedzińcu bloku nr 11. Wśród nich był Jego ojciec Henryk Gaudasiński (nr 12868), który zginął pod Ścianą Straceń 25 września 1942 r. Urzeczywistniło się to dopiero teraz poprzez wydanie tej księgi, której współautor Jerzy Klistała z Bielska-Białej również stracił ojca podczas jednej z tych egzekucji 25 czerwca tegoż roku.

Przy opracowywaniu zawartych w niej tekstów i ponad 1300 biogramów więźniów, rozstrzelanych pod Ścianą Straceń w latach 1941-1943, autorzy korzystali z archiwalnych zbiorów Muzeum Auschwitz-Birkenau, w tym przede wszystkim z relacji i wspomnień byłych więźniów.

W księdze tej udokumentowano liczne przykłady okrucieństw i bezduszności esesmanów oraz wstrząsające opisy mordowania przez nich więźniów pod Ścianą Straceń. Na końcu tragicznego wykazu rozstrzelanych oddzielnie są wymienieni więźniowie zabici w bunkrach oraz w umywalni na parterze w bloku nr 11. Ponadto księga ta zawiera nazwiska więźniów z bunkrów, czyli cel aresztu obozowego, którzy zostali straceni w jednym z krematoriów w KL Auschwitz II-Birkenau podczas egzekucji 9 listopada 1943 r., kiedy to zaprzestano już rozstrzeliwań pod Ścianą Straceń. Są to wykazy niepełne, opracowane na podstawie częściowo zachowanych dokumentów obozowych.

Zobacz: Największa egzekucja w KL Auschwitz

Adam Cyra

Oświęcim, 28 października 2021 r.