Jeden z ojców niemiecko-polskiej polityki normalizacji

Na początku listopada 1970 r., pięćdziesiąt lat temu, przybył do Polski minister spraw zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec, Walter Scheel, który przewodniczył delegacji mającej w Warszawie prowadzić rokowania w sprawie zawarcia niemiecko-polskiego układu.

Podczas pobytu w Warszawie minister Walter Scheel podjął decyzję udania się do Muzeum Auschwitz-Birkenau, gdzie przybył 8 listopada.

Wraz z nim przyjechali do Oświęcimia pozostali członkowie delegacji, m.in. sekretarz stanu Paul Frank i szef misji handlowej Egon Emmel. Teren byłego obozu Auschwitz-Birkenau zwiedził także wiceprzewodniczący Bundestagu, prof. Carlo Schmid, przebywający w Polsce w związku z rokowaniami PRL-RFN. Powiedział on wówczas w Oświęcimiu, że podróż do tego miejsca męczeństwa powinna być obowiązkowa dla każdego Niemca – dla przestrogi.

Było to wydarzenie szczególne – dwadzieścia pięć lat po wyzwoleniu obozu zagłady – ponieważ wtedy po raz pierwszy przybyła do Muzeum Auschwitz-Birkenau oficjalna delegacja Republiki Federalnej Niemiec, aby oddać hołd ofiarom zbrodni hitlerowskich.

W Księdze Pamiątkowej Muzeum Auschwitz-Birkenau, po raz pierwszy, skreślony ręką ministra spraw zagranicznych, znalazł się wpis następującej treści:

“W obliczu tej potworności i nieludzkości naszym zadaniem jest ochronić najwyższe dobro – godność człowieka, pokój między narodami” /Walter Scheel/.

Minister Scheel opuszczając to miejsce mówił tak cicho, że otaczający go dziennikarze jedynie zdołali zrozumieć, iż w słowach trudno jest mu oddać to co odczuł na terenie byłego obozu, co niewątpliwie miało znaczny wpływ na warszawskie negocjacje.

W czasie ich trwania minister Scheel powiedział, że rząd Republiki Federalnej Niemiec prowadzone rokowania nie uważa w pierwszym rzędzie za wyraz swojej “polityki wschodniej”, lecz o wiele bardziej jest to próba pojednania niemiecko-polskiego.

W dniu 18 listopada 1970 r. ostatecznie ministrowie spraw zagranicznych PRL i RFN parafowali w Warszawie tekst układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków, a nieco później, bo w dniu 7 grudnia, został on podpisany przez szefów rządów obydwu zainteresowany krajów. Ze strony Republiki Federalnej Niemiec uczynił to kanclerz Willy Brandt, który osobiście przybył wówczas do Warszawy.

W nawiązaniu do pięćdziesiątej rocznicy wizyty kanclerza Niemiec Willy Brandta w Polsce, warto przypomnieć, że wcześniej w Warszawie był w 1959 r. wiceprezydent USA Richard Nixon, który także złożył kwiaty pod Pomnikiem Bohaterów Getta Warszawskiego. Następnie, ku zaskoczeniu wszystkich, odwrócił się i poszedł w stronę budynku na Gęsiówce (obecnie stoi w tym miejscy Muzeum Polin) przeszedł przez mur i oddał cześć pomordowanym tam mieszkańcom Warszawy i więźniom niemieckiego obozu Warschau. Dokumentuje to z kronika filmowa.

Minister spraw zagranicznych Walter Scheel, późniejszy prezydent Republiki Federalnej Niemiec w latach 1974-1979, zmarł w dniu 24 sierpnia 2016 r. Miał 97 lat.

Zobacz: Walter Scheel w Muzeum Auschwitz

Adam Cyra

Oświęcim, 8 grudnia 2020 r.