W dniu 21 października 2012 roku zmarł Antoni Dobrowolski, najstarszy były więzień KL Auschwitz, miał 108 lat. Zmarły był także najstarszym w Polsce żyjącym członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, w tym roku minęła 86. rocznica Jego przynależności do tego związku. Pogrzeb odbył się w Dębnie (Zachodniopomorskie) 24 października 2012 r.
Antoni Dobrowolski urodził się 8 października 1904 r. w Wolborzu. W 1921 podjął naukę w Seminarium Nauczycielskim w Tomaszowie Mazowieckim, a po jego ukończeniu rozpoczął pracę jako nauczyciel w szkole powszechnej w Studzienkach w województwie białostockim i jednocześnie w 1926 roku wstąpił do Związku Nauczycielstwa Polskiego.
Za udział w tajnym nauczaniu podczas okupacji w miejscowości Rzeczyca (pow. tomaszowski, woj. łódzkie) został aresztowany, a następnie 6 czerwca 1942 r. skierowano go z więzienia w Radomiu do KL Auschwitz, gdzie oznaczony został numerem obozowym 38081. Był jednym z ponad 150 nauczycieli – oficerów rezerwy, których w tym transporcie, liczącym 731 osób, przywieziono wówczas do oświęcimskiego obozu. Większość z aresztowanych nauczycieli zginęła już w 1942 r. Antoni Dobrowolski został przeniesiony do KL Gross-Rosen, a następnie KL Sachsenhausen. Tam doczekał wyzwolenia wiosną 1945 r.
Po wojnie osiedlił się na Ziemiach Zachodnich, gdzie zaczął organizować początki szkolnictwa. Był współorganizatorem Liceum Ogólnokształcącego w Dębnie, a następnie jego długoletnim dyrektorem. Dziś po wielu latach dyrektorem tegoż liceum jest Jego syn Andrzej Dobrowolski.
„38081” to numer, który niemieccy naziści wytatuowali 70. lat temu w KL Auschwitz – Antoniemu Dobrowolskiemu oraz tytuł filmu dokumentującego jego obozowe przeżycia. W trwającym osiemdziesiąt minut filmie opowiadział on o swoich obozowych przeżyciach, o pracy ponad siły, głodzie i poniżeniu. Ten poruszający film nakręcił niemiecki dokumentalista Lutz Günther. Na język niemiecki opowieść dziadka przetłumaczyła Magdalena Dobrowolska, wnuczka Antoniego. Dzięki temu film obejrzeli również niemieccy widzowie.
Antoni Dobrowolski długo nie chciał się zgodzić na relacje przed kamerą i dopiero gdy skończył 103 lata wyraził zgodę. Powstał ponad 4 godzinny zapis. Film jest autorstwa Lutza Güntera i Magdaleny Dobrowolskiej. Prapremiera odbyła się w Dębnie w 2008 r. W tym samym roku miała miejsce także premiera tego filmu w Berlinie.
Z kolei książka Remigiusza Rzepczaka „Złodzieje wiary i nadziei”, która została wydana w 2011 r., to efekt rozmów z mieszkającymi w Zachodniopomorskim piętnastoma byłymi więźniami hitlerowskich obozów koncentracyjnych. Jednym z rozmówców był Antoni Dobrowolski. Książka wydana została w polsko-niemieckiej wersji językowej, a słowo wstępne napisał sam Władysław Bartoszewski – w czasie wojny także więzień KL Auschwitz.
Adam Cyra
Oświęcim, dnia 23 października 2012 r.