
W dniu 27 stycznia 2025 r. uczestniczył jako najstarszy były więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, spośród tych ocalałych, którzy brali udział w obchodach 80. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz-Birkenau. Przemawiał podczas tej uroczystości, kilka tygodni temu ukończył 99 lat.
Leon Weintraub urodził się 1 stycznia 1926 r. w Łodzi, gdzie jego matka Natalia prowadziła małą pralnię. Przed wybuchem wojny ukończył sześć klas szkoły powszechnej, później kontynuował jeszcze naukę do czasu zamknięcia szkół w getcie łódzkim jesienią 1940 r., w którym umieszczona została jego rodzina.
Czternastoletni Leon pracował najpierw w warsztacie galwanizatorskim, później w blacharskim i następnie jako elektryk. W dniu 18 sierpnia 1944 r. złapany został w getcie wraz ze swoimi bliskimi i trzy dni później wywieziony do do KL Auschwitz II-Birkenau.
Po selekcji jego transportu w dniu 21 sierpnia 1944 r., podczas której matka Leona wraz ze swoją siostrą zostały skierowana do komory gazowej, 131 Żydów umieszczono w Birkenau, oznaczając ich numerami B-7566-B-7696, natomiast część młodych i zdrowych mężczyzn zatrzymano w obozie jako „depozyt”. Nie byli oni zarejestrowani w ewidencji obozowej, ani nie nadano im numerów, umieszczeni zostali na obozowym odcinku BIIe, na którym wcześniej przebywali Cyganie.
Leona Trauba jako więźnia „tranzytowego” wywieziono z Birkenau do obozu pracy w Głubczycy Górnej (Schotterwerk), a potem przeniesieny został do obozu pracy w Kolcach (Dörnhau). W wymienionych obozach pracy, będących podobozami KL Gross-Rosen, pracował jako elektryk.
W lutym 1945 r. po „marszu śmierci” został deportowany do obozu koncentracyjnego Flossenbürg, gdzie nadano mu numer 82707. Później w ramach „ewakuacji” trafił do obozu pracy Offenburg, który był podobozem KL Natzweiler. Ostatecznie został oswobodzony przez wojska francuskie w okolicy Donaueschingen 23 kwietnia 1945 r. Chory i osłabiony przebywał kilka tygodni w szpitalu w Donaueschingen, a potem we francuskim wojskowym sanatorium na półwyspie Reichenau. Tam przypadkiem dowiedział się, że trzy jego siostry przeżyły pobyt w obozie Bergen-Belsen, później wyjechały do Izraela.
Jesienią 1946 r. rozpoczął studia medycyny w Göttingen w Niemczech. Wrócił do Polski w listopadzie 1950 r., poglądy miał lewicowe, czytał literaturę marksistowsko-leninowską, a nawet płakał po śmierci Józefa Stalina. Po powrocie do kraju pomyślnie ukończył studia i pracował jako ginekolog w Warszawie.
W nowej powojennej rzeczywistości, której był zwolennikiem, dalej kształcił się i obronił doktorat w 1966 r. Ponad dwa lata później, już po wydarzeniach marcowych w 1968 r. stracił pracę jako ordynator oddziału położniczo-ginekologicznego w Otwocku i wyemigrował wraz z rodziną do Szwecji. Tam mieszka do dzisiaj utrzymując kontakt z Polską. Z jego inicjatywy w 2008 r. odrestaurowano cmentarz w Dobrej koło Turku, skąd pochodziła jego matka.
„Moje miasto Łódź, tam wszystko się zaczęło” – mówi Weintraub w cyklu rozmów z Magdą Jaros, z którą napisał książkę, zatytułowaną „Pojednanie ze złem, historia chłopca z łódzkiego getta”, opublikowaną przez wydawnictwo Bellona w 2021 r.
Zobacz także: Emigrowali po marcu 1968 r.
Listy nadzieji. Film dokumentalny dedykowany ofiarom zbrodniczego komunizmu i ich dzieciom.
Adam Cyra
Oświęcim, 28 stycznia 2025 r.