Wprawnym Okiem Historyka 
Pestek był jednym z zaledwie dwóch lub trzech esesmanów w KL Auschwitz, którzy ryzykowali życie, aby pomóc więźniom w ucieczce. Po jego aresztowaniu i osadzeniu w podziemiach bloku nr 11 w areszcie obozowym w celi nr 26, napisał m.in. na jej drzwiach swoje nazwisko i datę jego przesłuchania (Vernehm) przez obozowe gestapo 21 sierpnia 1944 r.
Ponad dwadzieścia lat wcześniej, 29 lutego 1924 r. w Budapeszcie w żydowskiej rodzinie urodziła się córka Renee Neumann. Kilka tygodni później, na Bukowinie, w mieście Czerniowce, należącym wówczas do Rumunii, 18 kwietnia tegoż roku w katolickiej rodzinie urodził się Viktor Pestek. Za dwadzieścia lat losy tych obydwóch osób skrzyżowały się w KL Auschwitz.
W okresie międzywojennym żydowska rodzina Neumannów przeniosła się z Budapesztu do Brna na terenie Czech. Podczas okupacji niemieckiej Renee, jako Żydówka i jej matka Eda zostały wywiezione do KL Auschwitz II-Birkenau.
Z tego obozu później miała miejsce ucieczka żydowskiego więźnia Vítězslava Lederera lub Siegfrieda Lederera (nr obozowy 170521), oficera armii czechosłowackiej, który był deportowany do Birkenau 18 grudnia 1943 r. Ten odważny oficer uciekł z pomocą wspomnianego rumuńskiego Niemca, Viktora Pestka, który w tym czasie służył jako SS-Rottenführer (kapral) w załodze obozowej SS.
Jesienią 1943 r. Viktor Pestek, inwalida z frontu wschodniego, przeniesiony został jako Blockführer do obozu rodzinnego Żydów czeskich na terenie Birkenau, gdzie spotkał młodą i piękną Renee. Równie młody Viktor nawiązał z nią kontakt, zauroczony dziewczyną oraz zakochany w niej, chociaż bez wzajemności. Razem z Ledererem zaplanowali ucieczkę. Gdy wszystko było już ustalone, Viktor i Vítězslav 5 kwietnia 1944 r. rozpoczęli ucieczkę obydwaj w mundurach SS. Szczęśliwie dotarli do Pragi, gdzie otrzymali wsparcie od czeskiego ruchu oporu.
Lederer poinformował Żydów w getcie Theresienstadt o tym co dzieje się w KL Auschwitz II-Birkenau, zamierzał także przekazać raport do Szwajcarskiego Czerwony Krzyż na temat masowej zagłady Żydów w komorach gazowych w Birkenau. Ostatecznie jednak nie udało mu się tego raportu przemycić do Szwajcarii.
Pestek w tym czasie zamierza wydostać Renee i jej matkę z obozu, dlatego latem 1944 r., mając dla nich przygotowane fałszywe dokumenty, podejmuje ryzykowną podróż pociągiem z powrotem do KL Auschwitz wraz z Ledererem. Obydwaj używali fałszywych dokumentów i mundurów oficerów SS
Wkrótce jednak na terenie nowo budowanej części w obozu w Birkenau, zwanej „Meksykiem”, zostaje zatrzymany przez patrol dowodzony przez SS-Rottenführera Stefana Baretzkiego, znającego go i pochodzącego również z Czerniowiec.
Po kilku miesiącach Wiktor Pestek został stracony w Miedzybrodziu Bialskim w dniu 8 października 1944 r.
Rozstrzelano go w wieku 20 lat na podstawie wyroku wydanego wcześniej przez sąd w Katowicach.
Lederer szczęśliwie uniknął aresztowania i wrócił do Protektoratu Czech i Moraw, gdzie ukrywał się do końca wojny.
Renee Neumann i jej matka z kolei zostały wywiezione do KL Stutthof, a później przydzielone do pracy w pobliżu Hamburga, dzięki czemu szczęśliwie przeżyły wojnę.
W 1947 r. Renee popłynęła statkiem do Nowego Jorku, aby odwiedzić tam swojego urodzonego w Polsce pierwszego męża, Josepha Chaima, i matkę, która od jakiegoś czasu przebywała w Ameryce.
Z czasem Renee ponownie wychodzi za mąż, wybierając na męża Roberta Ungera. Ma z nim syna Keitha, a także jednego syna z pierwszego małżeństwa. Renee zmarła w wieku 63 lat w Nowym Jorku w 1987 r.
Vítězslav Lederer także przeżył wojnę i zmarł w wieku 68 lat w Czechach w 1972 r.
Wspomniany Stefan Baretzki aktywnie uczestniczył w eksterminacji Żydów Birkenau, nadzorując wprowadzanie ich do komór gazowych. Był także postrachem więźniów, których najczęściej katował kijem, nierzadko na śmierć.
Adam Cyra
Oświęcim, 20 czerwca 2025 r.