75. rocznica stracenia Rotmistrza Pileckiego

Siedemdziesiąt pięć lat temu, rotmistrz Witold Pilecki – uczestnik wojen w 1920 i 1939 r. dobrowolny więzień i twórca konspiracji wojskowej w KL Auschwitz, uciekinier z obozu, oficer AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, jeniec obozów w Lamsdorf i Murnau, po wojnie w II Korpusie Polskim gen. Władysława Andersa we Włoszech, w okresie terroru stalinowskiego w Polsce skazany został na śmierć i zamordowany w więzieniu na Mokotowie 25 maja 1948 r.

Za datę powstania obozu Auschwitz przyjmuje się 14 czerwca 1940 roku, kiedy do tworzonego przez Niemców obozu przyjechał pierwszy transport 728 polskich więźniów politycznych z więzienia w Tarnowie. Wkrótce potem w kolejnych transportach okupanci skierowali więźniów z więzienia w Nowym Wiśniczu, obozu przejściowego w Sosnowcu, więzienia Montelupich w Krakowie oraz z więzienia na Pawiaku w Warszawie. Znaczną część spośród pierwszych więźniów obozu Auschwitz stanowili Polacy zaangażowani w działalność konspiracyjną. W pierwszych transportach z Warszawy przybyli członkowie Tajnej Armii Polskiej − organizacji konspiracyjnej założonej przez Jana Włodarkiewicza, przy współpracy m.in. z Witoldem Pileckim.

To właśnie m.in. ci więźniowie będą stanowili trzon wojskowego ruchu oporu w Auschwitz, którego współtwórcą był rotmistrz Witold Pilecki. O nich zwykle się nie pamięta, przypominając postać Rotmistrza Pileckiego.

Zapraszam do zapoznania się z internetową wystawą mojego autorstwa pt. „Historia polskiego wojskowego ruchu oporu w Auschwitz”.

Na powyższej wystawie przedstawiam także konspiracyjną działalność w oświęcimskim obozie Józefa Cyrankiewicza (nr 62933), którego posądza się, że po wojnie przyczynił się do zgładzenia Witolda Pileckiego. W ten sposób rzekomo miał się pozbyć niewygodnego świadka, który mógł go zadenuncjować jako konfidenta gestapo w obozie. Zarzuty te są zupełnie bezpodstawne i nie znajdują potwierdzenia w dostępnych źródłach historycznych. Przeciwko takim pomówieniom protestowali także inni historycy.

Ponadto polecam zapoznanie się z moją lekcją internetową „Ruch Oporu w KL Auschwitz”, którego Józef Cyrankiewicz był aktywnym uczestnikiem. Warto także przeczytać, co dopiero wydaną książkę Liliany Śnieg-Czaplewskiej „Nina i Józef. Sceny z życia, które minęło”.

Nina Andrycz i Józef Cyrankiewicz to królowa polskiej sceny i najdłużej urzędujący premier PRL, o których małżeństwie krążyły legendy. On zmarł w 1989, ona – w roku 2014 w wieku 102 lat. Biografia, której autorem jest Liliana Śnieg-Czaplewska, to niezwykle interesująca opowieść o Ninie i Józefie, a także o czasach, w jakich oni żyli w komunistycznej Polsce.

Zobacz film: Józef Cyrankiewicz – jakie były jego związki z Rotmistrzem Witoldem Pileckim

Na zakończenie warto odnotować, że w ostatnich tygodniach na półkach amerykańskich księgarń pojawiła się biografia Rotmistrza Witolda Pileckiego. Książka nosi tytuł „A Rebel in Auschwitz” (Buntownik w Auschwitz) i jest adresowana do młodego czytelnika na Zachodzie. 

Jej autorem jest Jack Fairweather, brytyjski pisarz i korespondent wojenny, wielokrotnie nagradzany, obecnie mieszkający w Stanach Zjednoczonych, który poprzednio opublikował już książkę dla dorosłych na ten temat, zatytułowaną „The Volunteer. The True Story of the Resistance Hero who Infiltrated Auschwitz” (Ochotnik. Prawdziwa historia tajnej misji Witolda Pileckiego).

Adam Cyra

Oświęcim, 30 maja 2023 r.