Dziecko z piekła Auschwitz

W dniu 17 stycznia 2023 roku świętowała swoje 82. urodziny. Barbara Wojnarowska-Gautier mieszka w Warszawie. Jest doktorem nauk prawnych, zna biegle kilka języków obcych.

W obozie Auschwitz-Birkenau posiadała numer więźniarski 83638. Dzisiaj niestrudzenie zabiega o to, aby pamiętano, że pierwszymi więźniami oświęcimskiego obozu  byli Polacy.

Jej rodzinie podczas okupacji w Warszawie pomagał żołnierz niemiecki, Austriak Joe Heydecker, przeciwnik narodowego socjalizmu. W jego pamiętniku „Moja wojna”, wydanym kilkanaście lat temu, ze wstępem Władysława Bartoszewskiego, możemy przeczytać: „Gdy na świat przyszło pierwsze dziecko Eugeniusza i Ireny Wojnarów – Barbara, poproszono moją żonę, mieszkającą już wtedy w Warszawie, na matkę chrzestną”.

Joe Heydecker jako żołnierz Wehrmachtu uczestniczył w działaniach wojennych we Francji, Polsce, Rosji, a na koniec w Niemczech. Przebywał w Warszawie w 1941 r., utrzymując w tajemnicy kontakty z Polakami. Wówczas to jego żona Mariane została matką chrzestną małej Barbary, a on sam wykonał kilka zdjęć podczas tej uroczystości. Ojciec Barbary znał bardzo dobrze język niemiecki, co ułatwiało wzajemne kontakty.

Po latach Barbara Wojnarowska-Gautier, nie wiedząc wcześniej nic o istnieniu tych fotografii, otrzymała je od od jego rodziny. Joe Heydecker po wojnie był sprawozdawcą z procesu w Norymberdze głównych zbrodniarzy hitlerowskich. Zmarł w Wiedniu w 1997 r., miał 79 lat.

Chrześniaczka Mariane Heydecker trafiła do KL Auschwitz II – Birkenau z rodzicami 13 sierpnia 1944 r. jako trzyipółletnia dziewczynka, pod nazwiskiem Barbara Wojnarowska – w pierwszym transporcie z Powstania Warszawskiego. W obozie oznaczono ją numerem 83638, którego jednak jej nie wytatuowano, ponieważ Polacy przywożeni z Powstania Warszawskiego, nie byli nim w ten sposób oznaczani.

Z dzieciństwa w piekle Auschwitz pozostały jej tylko przebłyski traumatycznych wspomnień. – Dziecko, które ma trzy i pół roku niewiele może pamiętać. Dramatycznym szczególnie dla niej przeżyciem było rozdzielanie z rodzicami na rampie w Birkenau, nie zapomni również małych płaczących dzieci idących potem już samotnie do baraku więźniarskiego. Pamięta także, że jadła placek ziemniaczany, który upadł na podłogę tego baraku, i że bardzo jej smakował. Taki rarytas miała na wigilijną wieczerzę w 1944 r.

W obozie była ofiarą pseudomedycznych eksperymentów doktora Josefa Mengele. Została wyzwolona w Birkenau w dniu 27 stycznia 1945 r.

Jej rodzice, Irena Wojnarowska (nr 83637) i Eugeniusz Wojnar-Wojnarowski (nr 192375) również przeżyli pobyt w niemieckich obozach koncentracyjnych. Mama odnalazła ją dopiero dwa lata po wojnie w jakimś sierocińcu, wówczas nie miała jeszcze sześciu lat i nie mogła sobie wyobrazić i zrozumieć, że ma rodziców.

Do Muzeum Auschwitz-Birkenau pierwszy raz przyjechała w połowie lat 60-tych jako pracownik organizacji międzynarodowych z delegacją Konferencji Pugwash – naukowców z całego świata, działających na rzecz rozbrojenia. Nikt z tej delegacji nie wiedział, że była więźniem tego obozu.

Ocalała jako dziecko z piekła Auschwitz, zaproszona na rocznicową uroczystość, dwa lata temu powiedziała: „Wielokrotnie  w czasie długoletniej  mojej pracy w organizacjach międzynarodowych wizytowałam obozy ocalałych ludzi z  ludobójstw, znajdujące się w różnych szerokościach geograficznych – Azja, Afryka, Bliski Wschód. Tu się zatrzymam i powiem – NIGDY WIĘCEJ. To zależy od nas, dbajmy o to aby historia się nie powtarzała. Aby dzieci dorastały w pokoju, miłości, przy boku matek i w rodzinnym gronie”.

W dniu 26 stycznia 2023 r. w Domu Kultury na Zasolu w Oświęcimiu odbyła się promocja książki Adama Cyry „Auschwitz. Zwykły dzień. Wprawnym okiem historyka”, która ukazała się na rynku księgarskim w październiku ubiegłego roku. Promocja odbyła się w przeddzień 78. rocznicy rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz przez żołnierzy Armii Czerwonej. Film:  spotkanie z Adamem Cyrą w Domu Kultury Zasole w Oświęcimiu

Spotkanie prowadził Tomasz Klimczak, z wykształcenia dziennikarz sportowy, twórca Klubu Historycznego przy Osiedlowym Domu Kultury Zasole, znajdującym się w pobliżu Muzeum Auschwitz-Birkenau, a także pomysłodawca i redaktor naczelny „Kuriera Historycznego Oświęcim”, którego dotychczas ukazały się już trzy numery.

W spotkaniu tym uczestniczyła także Barbara Wojnarowska-Gautier, która była jednym z pięciuset dzieci poniżej piętnastu lat, oswobodzonych siedemdziesiąt osiem lat temu.

Mając osiemnaście lat wyjechała z Polski na Zachód, gdzie ukończyła studia prawnicze, obroniła pracę doktorską i poznała męża Francuza. Dopiero po jego śmierci wróciła do Polski w 2018 roku.

Po wojnie jej matka Irena Wojnarowska, podjęła jako aktorka na nowo pracę w teatrach warszawskich. O niej i jej mężu Eugeniuszu Wojnar-Wojnarowskim, śpiewaku operowym, pisze w swojej książce „Moja wojna”, wspominany już Joe Heydecker.

Barbara Wojnarowska-Gautier podzieliła się swoimi wspomnieniami oraz opowiedziała historie powstania fotografii, wykonanych przez Joe Heydeckera podczas jej chrztu w Warszawie w 1941 r.  Równocześnie na ekranie uczestnicy spotkania mogli oglądać jedno z tych zdjęć.

Z bardzo dobrym przyjęciem spotkało się także podczas tego spotkania wystąpienie Jerzego Sawickiego na temat działalności Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem – Pamięć o Auschwitz-Birkenau, który od ponad czterdziestu lat prawie rok rocznie jest organizatorem dwutygodniowych „Obozów Pamięci”. Ich uczestnicy zapoznają się nie tylko z historią tego Miejsca Pamięci, lecz również wykonują prace porządkowe na terenie Muzeum Auschwitz-Birkenau.

Najmłodszą uczestniczką tej okolicznościowej uroczystości w Domu Kultury na Zasolu była kilkuletnia Zuzia Łabaj z Oświęcimia, która poprosiła Adama Cyrę o wpisanie dla niej dedykacji w jego książce „Rotmistrz Witold Pilecki. Ochotnik do Auschwitz”, której wznowienie ukazało się w ubiegłym roku.

Wpisując dedykację opowiedziałem Zuzi, że Małgorzata Strękowska-Zaremba napisała dla dzieci bardzo ciekawą książkę o Rotmistrzu Pileckim Polski superbohater Witold Pilecki.

Po spotkaniu zdążyłem skontaktować się z panią Małgorzatą Strękowską-Zarembą, która obiecała przesłać dla Zuzi swoją książkę dla dzieci, zatytułowaną „Rotmistrz Witold Pilecki”.

W swoim mailu do mnie napisała: Bardzo się cieszę, że są tacy czytelnicy jak Zuzia. Już wpisałam dedykację dla niej. Proszę przekazać Zuzi, jak bardzo mnie ucieszyło to, że interesują ją książki – i to tak poważne.

Książkę już otrzymałem od Autorki, z piękną dedykacją dla Zuzi, za którą pani Małgorzacie Strękowskiej-Zarembie serdecznie dziękuję.

Książka ta została przekazana już Zuzi, która zapewne przeczyta ją z zainteresowaniem.

W dniu 27 stycznia 2023 roku Barbara Wojnarowska-Gautier kolejny raz uczestniczyła na terenie Miejsca Pamięci w uroczystości upamiętnienia 78. rocznicy wyzwolenia obozu KL Auschwitz-Birkenau. Złożyła także w tym dniu kwiaty na dziedzińcu bloku nr 11 pod Ścianą Straceń.

Towarzyszył jej w rocznicowych obchodach na terenie byłego obozu Jerzy Sawicki, Prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem – Pamięć o Auschwitz-Birkenau oraz Marek Księżarczyk, Prezes oświęcimskiego Oddziału tego Towarzystwa, które powstało czterdzieści lat temu w 1983 roku.

Adam Cyra

Oświęcim, 27 stycznia 2023 r.