„Oświęcim walczący” po angielsku

Wierność ideałom Polski Niepodległej w powojennej rzeczywistości politycznej zmusiła Józefa Garlińskiego, oficera Armii Krajowej i więźnia KL Auschwitz, do pozostania poza krajem i zamieszkania na stałe w Londynie, gdzie pracował zawodowo m. in. w kanadyjskim towarzystwie ubezpieczeniowym.

Prawdziwą pasją Józefa Garlińskiego stało się jednak pisarstwo historyczne. W sumie opublikował około dwadzieścia książek, w tym kilka wydań obcojęzycznych. Zaczynał Garliński od wspomnień („Dramat i Opatrzność”, 1961, „Matki i żony”, 1962) i okupacyjnych opowiadań („Ziemia”, 1964) oraz dwóch książek zbliżonych do eseju historycznego („Między Londynem a Warszawą”, 1966, „Politycy i żołnierze”, 1968).

Rozgłos przyniosła mu jednak dopiero praca „Oświęcim walczący” na temat przyobozowego i obozowego ruchu oporu w KL Auschwitz. Jej pierwsze fragmenty były drukowane w 1970 r. na łamach paryskich „Zeszytów Historycznych”. Trzy lata później Garliński obronił w języku angielskim monografię oświęcimskiej konspiracji, zatytułowaną „Fighting Auschwitz” jako pracę doktorską w London School of Ecomomics and Politikal Science (Uniwersytet Londyński).

Dotychczas książka ta miała siedemnaście wydań: sześć angielskich, dwa amerykańskie, jedno francuskie, pięć polskich – w Londynie i dwa w drugim obiegu w kraju, a także jeszcze jedno już „legalne” w Polsce w 1992 roku.

Ta głośna książka obecnie była zapomniana i już nie wznawiana, zarówno w Polsce jak i poza jej granicami.

Dopiero ostatnio Terry Tegnazian, właścicielka wydawnictwa Aquila Polonica US Ltd., z pochodzenia Ormianka, zafascynowana najnowszą historią Polski, wznowiła w Stanach Zjednoczonych książkę Józefa Garlińskiego „Oświęcim walczący” w wersji angielskiej „Fighting Auschwitz”.

Recenzja tej publikacji mojego autorstwa jako załącznik stanowi jej uzupełnienie, wnosząc sprostowania i nowe ustalenia na temat obozowego Ruchu Oporu w KL Auschwitz, o którym wraz z Józefem Garlińskim przygotowałem wystawę na piętrze w bloku nr 11. Jej otwarcie nastąpiło w Muzeum Auschwitz 15 listopada 1993 roku.

Adam Cyra

Oświęcim, 28 lipca 2019 r.